Popielnica

Popielnice były głównym elementem wyposażenia grobowego w kulturze przeworskiej. Nasz zabytek wydobyty został w trakcie badań ratowniczych w 2011 roku na stanowisku Patoki, gm. Nieborów, pow. łowicki. Znajdują się tam relikty cmentarzyska ciałopalnego wyżej wymienionej kultury. Sama popielnica wykonana została ręcznie z gliny żelazistej i zawierała w sobie przepalone kości ludzkie. Oprócz naczynia rytualnego, w grobach składano również wyposażenie należące za życia do zmarłego. Były to w zależności od płci: dla mężczyzn – uzbrojenie, czyli groty włóczni, strzał, miecze, puginały, okucia pochew, umba i imacze oraz inne elementy uzbrojenia ochronnego, krzesiwa; dla kobiet – paciorki szklane, nożyce, szydła, przekłuwacze, fibule oraz bransolety. Stanowisko Patoki znajduje się na krawędzi lewobrzeżnej wysoczyzny doliny Bzury i wszelkie ślady przeworskiej nekropoli datowane są tam na okres od przełomu I i II w. p.n.e., aż po przełom II i III w. n.e.

Podstawą utrzymania ludności kultury przeworskiej było rolnictwo i przetwórstwo płodów rolnych. Rozwinięte było rzemiosło. W wielkich ośrodkach w Górach Świętokrzyskich i na Mazowszu pozyskiwano i przetapiano w dymarkach na ogromna skalę rudy żelaza stanowiące surowiec kowalski. Do powszechnych zajęć należało przetwórstwo płodów rolnych, tkactwo oraz garncarstwo wzbogacone o umiejętność toczenia naczyń na kole. Rozwijał się handel miejscowy i dalekosiężny. Jego świadectwem są m.in. monety i naczynia „terra sigillata” wytwarzane w warsztatach na terenie Cesarstwa Rzymskiego. W osadach budowano domostwa słupowe, zrębowe i półziemianki. Ludność cieszyła się względnym dobrobytem i spokojem o czym świadczy brak osad obronnych na zamieszkałym przez nią terytorium.

Wśród wielu obszarów zasiedlonych przez kulturę przeworską, znaczącą rolę odgrywał region nad górną Bzurą. Odkryto tu liczne cmentarzyska, osady i znaleziska luźne tejże kultury. Najbardziej znane cmentarzysko położone jest w Białej, gm. Zgierz, gdzie odkryto liczne groby jamowe i popielnicowe zawierające przedmioty darowane zmarłym na pobyt w zaświatach. Inne badane cmentarzyska kultury przeworskiej znajdują się min. w Gozdowie, Woli Błędowej i Wrzasku-Zagłobie, gm. Stryków. Na wiele obiektów tego typu natrafiono przypadkowo. Są to np. popielnice ze Zgierza-Rudunek, w tym tzw. grób łucznika z min. żelaznymi grotami strzał lub zniszczony grób wojownika z lasu w Szczawinie Dużym, gm. Zgierz.